Þróun fjármálamarkaða og staða EFÍA

Því ástandi sem heimurinn allur stendur nú frammi fyrir fylgja töluverðar sveiflur á mörkuðum. Í lok mars mánaðar birti sjóðurinn samantekt um þróun markaða og stöðu sjóðsins og ekki seinna vænna en að gera slíkt aftur þó ekki sé langt um liðið.

Innlendur hlutabréfamarkaður hefur tekið að braggast eftir skarpa lækkun á fyrsta ársfjórðungi ársins og kom markaðurinn heldur til baka í aprílmánuði og það sem af er maí. Markaðurinn er þó enn neikvæður frá áramótum en úrvalsvísitala innlendra hlutabréfa hefur lækkað um 11,8% það sem af er ári.

Innlendur skuldabréfamarkaður hefur haldið velli frá áramótum og ávöxtunarkrafa á markaði farið lækkandi í ljósi aðstæðna. Ávöxtun innlendra skuldabréfa hefur því verið góð það sem af er ári, óverðtryggð ríkisskuldabréf hafa skilað 3,9% til 9,5% ávöxtun og verðtryggð um 2,2% til 7,5%. Í ljósi þess efnahagslega samdráttar sem veirunni fylgir og aukins hallareksturs opinberra aðila hefur framboð aukist heldur á skuldabréfamarkaðnum og stóra spurningin um þessar mundir er hvernig hinar ýmsu aðgerðir Seðlabankans muni virka á eftirspurnahlið markaðarins. Aukinn samdráttur ætti að öðru óbreyttu að virka til lækkunar á ávöxtunarkröfu en aukið framboð skuldabréfa til hækkunar.

Á fyrsta fjórum mánuðum ársins gaf íslenska krónan töluvert eftir á móti sínum helstu viðskiptamyntum, um 21,3% á móti Bandaríkjadal og um 16,8% á móti Evru á tímabilinu. Lífeyrissjóðir landsins skrifuðu undir hvatningaryfirlýsingu Landssamtaka Lífeyrissjóða um að halda að sér höndum varðandi gjaldeyriskaup á öðrum ársfjórðungi og virðist útflæði erlendra aðila því hafa haft hvað mest áhrif á gengi krónunnar í apríl mánuði. Seðlabankinn hefur verið með inngrip á gjaldeyrismarkaði en bankinn hefur nú selt erlendan gjaldeyri fyrir um 17,3 milljarða króna frá áramótum.

Erlendir markaðir hafa lækkað verulega frá áramótum, til dæmis hefur heimsvísitala hlutabréfa lækkað um tæp 12,6% í Bandaríkjadal það sem af er ári. Lækkanirnar voru brattar í byrjun árs en vísitalan kom heldur til baka frá sínu lægsta gildi í mars, hækkunina má einna helst rekja til þess að útlit er fyrir að tekist hafi að hamla útbreiðslu veirunnar í Evrópu og Bandaríkjunum. Þá hafa ríkistjórnir og seðlabankar heimsins einnig gengið langt til að takmarka efnahagslegan skaða af veirunni og nokkur ríki nú þegar byrjuð að aflétta takmörkunum eða tilkynnt um áform um að aflétta takmörkunum sem er jákvætt fyrir markaðinn. Vert er að nefna að vísitalan hefur hækkað um 6,0% frá áramótum mælt í íslenskum krónum, sem rekja má til veikingar íslensku krónunnar. Ljóst er að til skamms tíma verða áfram einhverjar sveiflur á innlendum og erlendum fjármálamörkuðum, líklega þar til mat á beinum og óbeinum áhrifum kórónuveirunnar verður farið að skýrast.

Samhliða þeim jákvæðu breytingum sem urðu í apríl mánuði hefur ávöxtun EFÍA heldur hækkað frá þeim tölum sem birtar voru í lok marsmánaðar og má sjá á mynd hér að neðan að 12 mánaða ávöxtun er nú 6,0% sem svarar til 3,7% raunávöxtunar. Við höfum ekki enn séð fyrir endann á áhrifum Covid 19 á heimshagkerfi og markaði en það er þó ánægjulegt að geta upplýst um jákvæða stöðu sjóðsins í því umróti sem við förum nú í gegn um. 

Tryggingafræðileg staða

 
Stjórn Eftirlaunasjóðs FÍA vill árétta mikilvægi áhættudreifingar í ljósi þeirra aðstæðna sem nú eru uppi vegna útbreiðslu kórónuveirunnar COVID-19. Dreifing áhættu er grunnþáttur í eignasöfnum þar sem fjárfestingartími er langur. Lífeyrissparnaður er í eðli sínu langtíma sparnaður og getur ávöxtun verið sveiflukennd þegar til skemmri tíma er litið. Vert er því að ítreka að markmið stjórnar er ávallt að hámarka ávöxtun sjóðsins að teknu tilliti til áhættu og tryggja þannig sjóðfélögum, mökum þeirra og börnum lífeyri í samræmi við samþykktir sjóðsins. Sá mælikvarði sem gott er að horfa til samhliða því að horft er til ávöxtunar, er tryggingafræðilegt mat. En það segir til um það hvort sjóðurinn geti, miðað við gefnar forsendur um ávöxtun og lífslíkur, staðið við skuldbindingar sínar.

Nú hefur EFÍA birt ársreikning vegna ársins 2019 en nálgast má hann hér. Þar kemur fram að árið 2019 var einkar gott ár í sögu sjóðsins, ávöxtun var góð og tryggingafræðileg staða sjóðsins hækkaði jafnframt um 2,1% stig milli ára sem er afar ánægjulegt og er tryggingafræðileg staða sjóðsins í lok árs jákvæð um 3,9%. Það er hins vegar ljóst að þær sveiflur sem verið hafa á mörkuðum eftir að reikningsári lauk hafa haft áhrif á þá stöðu og þar sem tryggingafræðileg staða er ein af lykiltölum lífeyrissjóðs er mikilvægt að geta varpað einhverju ljósi á hver þau áhrif eru. Í skýringu 8.2 í ársreikningi er velt upp ýmsum breytingum sem geta haft áhrif á tryggingafræðilega stöðu sjóðsins og áhrif þeirra skoðuð með næmnigreiningu. Er þar nú stillt upp sviðsmynd af lækkun hlutabréfamarkaða og veikingar krónu líkt og nú er að raungerast. Niðurstaða þeirrar næmnigreiningar var að við lækkun hlutabréfamarkaða um 20% og veikingu krónu um 15% færi tryggingafræðileg staða sjóðsins úr 3,9% í 1,8%. Það er nokkur lækkun, sem viðbúið er. Það sem er hins vegar jákvætt við þá niðurstöðu er að tryggingafræðilega staðan er enn jákvæð miðað við þessa dökku sviðsmynd, sem bendir til þess að sjóðurinn sé vel í stakk búinn til að takast á við áföll af þessu tagi.